Ẩm thực Việt Nam vốn nổi tiếng với sự đa dạng và phong phú. Tuy nhiên, không phải món ăn nào cũng an toàn. Một số món ăn được ưa chuộng lại tiềm ẩn nguy cơ chứa vi khuẩn và ký sinh trùng, có thể gây hại cho sức khỏe nếu không được chế biến đúng cách.
Những món ăn ngon miệng nhưng đầy nguy cơ
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội, không ít lần cảnh báo về nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm trong các món ăn quen thuộc của người Việt.
Theo ông, nhiều món ăn truyền thống, dù thơm ngon và mang ý nghĩa văn hóa, lại dễ trở thành “ổ vi khuẩn” nếu không được chế biến, bảo quản đúng cách.
Những vi khuẩn và ký sinh trùng như E. coli, Salmonella, sán lá gan hay sán dây có thể xâm nhập vào cơ thể qua thực phẩm, gây ra các bệnh lý nguy hiểm, từ tiêu chảy, ngộ độc thực phẩm cho đến các bệnh ký sinh trùng mãn tính.
Tiết canh là món chứa nhiều nguy cơ gây bệnh nguy hiểm từ ký sinh trùng, liên cầu khuẩn (Ảnh: Migrationology)
Bên cạnh đó, nguồn gốc thực phẩm là yếu tố quan trọng giúp đảm bảo sức khỏe người dùng . Nhiều loại thực phẩm tươi sống như thịt, cá, rau củ không được kiểm dịch kỹ lưỡng hoặc bị nhiễm bẩn từ môi trường, nước tưới, hoặc quá trình vận chuyển.
Đặc biệt, các món ăn sử dụng nguyên liệu sống hoặc tái, như tiết canh, gỏi cá hay rau sống đều có nguy cơ cao chứa vi khuẩn và ký sinh trùng.
Để giảm thiểu rủi ro gặp các vấn đề sức khỏe khi ăn uống, PGS Thịnh khuyến cáo người tiêu dùng nên chọn nguyên liệu từ nguồn uy tín, đảm bảo vệ sinh trong quá trình chế biến và nấu chín kỹ trước khi ăn.
Mọi người cần rửa sạch thực phẩm, đặc biệt là rau củ, bằng nước muối loãng hoặc các dung dịch vệ sinh chuyên dụng.
Ngoài ra, việc bảo quản thực phẩm ở nhiệt độ phù hợp và không để thức ăn quá lâu cũng là cách để hạn chế sự phát triển của vi khuẩn và ký sinh trùng.
Bốn món ăn chứa nhiều ký sinh trùng người Việt hay ăn
Dưới đây là bốn món ăn phổ biến tại Việt Nam, được ưa chuộng trong các bữa ăn hàng ngày, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ chứa nhiều ký sinh trùng nếu không được chế biến đúng cách.
Tiết canh
Tiết canh là món ăn truyền thống được làm từ huyết tươi của gia súc, gia cầm (thường là vịt, lợn, dê) trộn với các nguyên liệu như thịt, sụn, và gia vị, là món khoái khẩu của nhiều người. Tuy nhiên, tiết canh là một trong những món ăn có nguy cơ nhiễm khuẩn và ký sinh trùng cao nhất.
Theo các chuyên gia, huyết tươi không qua xử lý nhiệt có thể chứa vi khuẩn Streptococcus suis (liên cầu lợn), Salmonella, hoặc ký sinh trùng như sán dây, sán lá. Những vi khuẩn này có thể gây viêm màng não, nhiễm trùng huyết, hoặc các bệnh tiêu hóa nghiêm trọng.
Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), khoảng 70% người mắc liên cầu lợn có ăn tiết canh lợn. Bệnh này lây lan khi con người dùng các sản phẩm sống từ lợn như máu, nội tạng hay thịt. Bên cạnh đó, những người giết mổ, nuôi lợn cũng có khả năng nhiễm bệnh thông qua những vết thương.
Người bị nhiễm liên cầu lợn có thể bị nhiễm trùng huyết, viêm màng não, có thể tử vong nếu điều trị muộn.
Gỏi cá
Gỏi cá, đặc biệt là gỏi cá nhệch hoặc gỏi cá hồi, là món ăn khoái khẩu của nhiều người, thường xuất hiện trong các bữa tiệc hoặc dịp lễ. Cá sống được thái mỏng, trộn với rau thơm, gia vị và ăn kèm nước chấm.
Tuy nhiên, nếu cá không được xử lý đúng cách, món gỏi có thể chứa sán lá gan (Clonorchis sinensis), sán dây hoặc các vi khuẩn như Vibrio parahaemolyticus. Những ký sinh trùng này có thể gây tổn thương gan, mật, hoặc dẫn đến các bệnh lý mãn tính.
Để giảm nguy cơ, mọi người cần đảm bảo cá được nuôi trong môi trường sạch, đông lạnh ở nhiệt độ thấp trước khi chế biến để tiêu diệt ký sinh trùng, và tránh ăn cá sống từ nguồn không rõ xuất xứ.
Được ưa chuộng vì dễ ăn nhưng gỏi cá cũng là món có thể gây bệnh tiêu hóa nếu không lựa chọn và chế biến kỹ càng (Ảnh: iStock).
Rau sống
Rau sống là thành phần không thể thiếu trong nhiều món ăn Việt, từ phở, bún chả đến các món cuốn. Dù mang lại cảm giác tươi mát và bổ sung chất xơ, rau sống lại dễ bị nhiễm khuẩn nếu không được rửa sạch.
Các loại rau như xà lách, húng quế, rau muống có thể chứa vi khuẩn E. coli, Salmonella hoặc trứng ký sinh trùng từ nguồn nước tưới hoặc phân bón không đảm bảo vệ sinh.
Người tiêu dùng nên ngâm rau trong nước muối loãng, rửa nhiều lần dưới vòi nước sạch, và ưu tiên mua rau từ các nguồn cung cấp uy tín.
Nem chua
Nem chua, món ăn vặt phổ biến được làm từ thịt lợn sống lên men, là lựa chọn yêu thích của nhiều người, đặc biệt là giới trẻ. Quá trình lên men tự nhiên có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại như Listeria monocytogenes phát triển nếu không được kiểm soát chặt chẽ.
Ngoài ra, nem chua không đảm bảo vệ sinh có thể chứa sán dây hoặc các vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm.
Để an toàn, người tiêu dùng nên chọn nem chua từ các cơ sở sản xuất uy tín, có giấy phép kiểm định, và bảo quản sản phẩm ở nhiệt độ lạnh để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn.
Thịt tái
Món lẩu là một trong những món ăn được yêu thích tại Việt Nam, đặc biệt trong các dịp tụ họp gia đình hay lễ Tết. Tuy nhiên, việc nhúng thịt và các nguyên liệu khác trong nước lẩu chưa đủ thời gian để chín kỹ có thể dẫn đến nguy cơ ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn và ký sinh trùng chưa được tiêu diệt.
Thực phẩm sống, đặc biệt là thịt, nếu không được nấu chín đúng cách có thể chứa các vi khuẩn nguy hiểm như Salmonella và Listeria hoặc các ký sinh trùng như ấu trùng giun xoắn và sán dây.
Những tác nhân này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, từ tiêu chảy, ngộ độc thực phẩm đến các bệnh ký sinh trùng mãn tính.
Để đảm bảo an toàn, mọi người cần nhúng thịt đủ chín trước khi ăn. Ngoài ra, để đảm bảo thực phẩm chín đều, không nên cho quá nhiều nguyên liệu vào nồi lẩu cùng một lúc, vì điều này có thể làm giảm nhiệt độ nước dùng và khiến thức ăn không được nấu chín kỹ.
Người dân cũng cần lựa chọn nguyên liệu tươi, sạch, và đảm bảo vệ sinh trong quá trình chế biến để giảm thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn, mang lại bữa lẩu ngon miệng và an toàn.