Ông Bảy vừa được chẩn đoán mắc tiền tiểu đường, điều này khiến ông đặc biệt chú ý đến chế độ ăn uống. Ông không dám ăn cơm trắng nữa, mà chuyển sang ăn gạo lứt, khoai lang mỗi ngày. Một hôm, ông đọc được chia sẻ của một người nổi tiếng trên mạng nói rằng: “Cơm nấu chín để nguội rồi ăn sẽ giúp giảm lượng tinh bột, giảm mỡ máu, hạ đường huyết và cải thiện gan nhiễm mỡ”, khiến ông nửa tin nửa ngờ.
Cùng một bát cơm, tại sao để nguội lại có thể làm giảm tinh bột? Liệu bệnh nhân tiểu đường thật sự có thể yên tâm ăn cơm trắng không?
Cơm nguội ăn vào, tinh bột thật sự giảm đi sao?
Thực tế, cơm để nguội không làm giảm tổng lượng tinh bột, nhưng làm tăng hàm lượng tinh bột kháng. Thông thường, tinh bột trong cơm bao gồm tinh bột mạch thẳng và tinh bột mạch nhánh. Khi cơm được nấu chín, tinh bột sẽ hút nước, trương nở và gelatin hóa, lúc này dễ bị cơ thể tiêu hóa và hấp thụ.
Tuy nhiên, nếu bảo quản cơm đã nấu trong ngăn mát tủ lạnh, tinh bột mạch thẳng sẽ xảy ra hiện tượng “lão hóa”, hình thành nên tinh bột kháng, loại tinh bột không bị tiêu hóa ở ruột non, mà đi xuống ruột già và được lên men bởi vi khuẩn đường ruột.
Thí nghiệm cho thấy, gạo tẻ thông thường sau khi được làm lạnh trong tủ lạnh 24 giờ, hàm lượng tinh bột kháng tăng từ 4% lên đến 14%, tăng thêm 10%. Vì vậy, mặc dù tổng lượng tinh bột không thay đổi, nhưng lượng tinh bột mà cơ thể có thể hấp thu đã giảm xuống nhờ sự gia tăng của tinh bột kháng.
Ăn cơm nguội lâu dài có thể giúp hạ đường huyết và cải thiện chức năng gan?
Việc tăng tinh bột kháng thực sự có lợi cho đường huyết và chức năng gan. Trước tiên, vì tinh bột kháng không bị hấp thu tại ruột non, nên không nhanh chóng chuyển thành glucose, từ đó tránh được tình trạng tăng đường huyết đột ngột, điều này rất có lợi cho bệnh nhân tiểu đường vì giúp kiểm soát đường huyết ổn định hơn.
Ngoài ra, khi tinh bột kháng được lên men tại ruột già, sẽ tạo ra acid béo chuỗi ngắn, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột và cải thiện sức khỏe tiêu hóa. Tinh bột kháng cũng làm tăng độ nhạy insulin, cải thiện tình trạng kháng insulin, từ đó hỗ trợ kiểm soát đường huyết hiệu quả hơn.
Về lợi ích với gan, tinh bột kháng giúp điều chỉnh hệ vi sinh, giảm sản sinh và hấp thu chất độc hại, từ đó giảm gánh nặng cho gan. Đồng thời, tinh bột kháng cũng có tác dụng giảm cholesterol và triglyceride trong máu, góp phần hỗ trợ cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ.
Tuy nhiên, các hiệu quả này không xuất hiện ngay lập tức, mà cần duy trì ăn uống lâu dài với các thực phẩm giàu tinh bột kháng mới phát huy được tác dụng rõ rệt.
Bệnh nhân tiểu đường nên chú ý điều gì khi ăn tinh bột?
Bệnh nhân tiểu đường không nên cắt hoàn toàn tinh bột, vì đây là nguồn năng lượng chính của cơ thể. Việc loại bỏ hoàn toàn có thể gây thiếu hụt năng lượng. Điều quan trọng là lựa chọn loại tinh bột hợp lý, như các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (GI): bánh mì nguyên cám, gạo lứt…
Bệnh nhân tiểu đường có thể tăng cường ăn tinh bột kháng, ví dụ như cơm nguội, khoai nguội, nhưng cần nhớ rằng tinh bột kháng không phải “thần dược”, không thể phụ thuộc hoàn toàn vào nó để kiểm soát đường huyết.
Ngoài ra, bệnh nhân cần chú ý:
– Kiểm soát tổng lượng calo nạp vào, tránh ăn quá mức làm tăng đường huyết;
– Đảm bảo chế độ ăn đa dạng, không chỉ có tinh bột mà còn phải có đạm, chất béo và chất xơ đầy đủ;
– Ăn đúng giờ và đúng lượng, tránh dao động đường huyết quá lớn.
Đối với người tiểu đường có vấn đề tiêu hóa, ăn cơm nguội có thể gây khó chịu đường ruột, vì vậy nên lựa chọn cách ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân.
Không phải ai cũng thích hợp ăn cơm nguội
Tuy cơm nguội có hàm lượng tinh bột kháng cao, tốt cho đường huyết và hệ tiêu hóa, nhưng với người có hệ tiêu hóa yếu, nhiệt độ thấp và độ cứng của cơm nguội có thể kích thích niêm mạc dạ dày, gây đầy bụng, đau bụng hoặc khó tiêu.
Ngoài ra, trẻ em, người già và phụ nữ mang thai, những đối tượng có hệ tiêu hóa nhạy cảm hoặc kém cũng không nên ăn cơm nguội. Vì vậy, trước khi quyết định ăn cơm nguội, cần xem xét thể trạng và chức năng tiêu hóa cá nhân, không nên áp dụng chung cho tất cả mọi người.
Nguồn và ảnh: Sohu