Bàn về nguồn gốc, nhiều nhà nghiên cứu đã từng đưa ra nhận định, tục này bắt nguồn từ Trung Quốc, rồi sang một số nước Đông Á, trong đó có Việt Nam qua con đường tiếp biến, giao lưu văn hóa.
Theo quan niệm dân gian, ngày vía Thần Tài (mồng 10 tháng Giêng âm lịch) là ngày đẹp để khởi sự kinh doanh, ước nguyện một năm hanh thông, phú quý. Bởi, màu vàng óng ánh tượng trưng cho sự may mắn, người Việt có thói quen mua vàng dịp này để cầu mong mọi điều thuận lợi, bình an.
Người dân mua vàng tại PNJ dịp vía Thần Tài. Ảnh: THU HÓA
Những năm gần đây, ngày vía Thần Tài cũng trở thành dịp để mọi người trao lộc đầu năm cho người thân trong gia đình, bạn bè, đối tác.
Các sản phẩm sang trọng, tinh tế và hơn hết có tiềm năng tăng giá theo thời gian, đang là những tiêu chí lựa chọn quà tặng hàng đầu của nhiều đối tượng khách hàng.
Vàng và trang sức vàng nhờ sở hữu tất cả đặc tính này nên ngày càng củng cố chỗ đứng trong danh sách lựa chọn quà Tết thông minh. Món quà bằng vàng vừa dễ dàng chuyển trao tâm ý của người tặng, vừa giúp người nhận tích lũy tài sản vững bền.
Đại diện Công ty cổ phần Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) nhận định, sắm vàng ngày vía Thần Tài đã trở thành thói quen của nhiều đối tượng khách hàng. Do đó, mỗi năm công ty đều phát triển thêm mẫu mã phong thủy, từ hình dáng truyền thống của linh vật, hình chữ, mâm ngũ quả cho đến các biểu tượng tài lộc khác để phục vụ đa dạng nhu cầu.
Bên cạnh đó, đội ngũ chế tác đề cao tính ứng dụng để khách hàng có thể dễ dàng kết hợp với đa dạng trang phục và sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, từ lễ Tết đến trang sức hằng ngày.
“PNJ không ngừng cải tiến và nâng cấp kỹ thuật chế tác mới để từng đường nét được chạm khắc tinh xảo và đảm bảo độ chính xác tuyệt đối. Đồng thời, chúng tôi cũng tập trung vào các thiết kế nhằm định hướng phong cách hiện đại, tinh tế, tập trung vào trang sức ứng dụng cao, phù hợp để sử dụng hằng ngày”, đại diện PNJ chia sẻ.
Có một thực tế là càng gần đến ngày vía Thần Tài thì giá vàng càng tăng lên cao do nhu cầu tăng lên đột biến. Do đó các chuyên gia khuyến cáo người dân không nên đầu tư, tích trữ vàng vào thời điểm này vì giá vàng rất cao, nếu mua vàng với số lượng lớn thì sẽ dễ bị thua lỗ khi vàng đột ngột xoay chiều giảm giá sau ngày vía Thần Tài. Để đáp ứng nhu cầu mua vàng lấy may trong ngày vía Thần Tài thì người dân có thể mua một vài chỉ là phù hợp.
Chuyên gia, nhà nghiên cứu Nguyễn Thức cho rằng, trong quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế – xã hội và giao lưu tiếp biến, dung hội văn hóa, kế thừa nền tảng truyền thống của văn hóa tín ngưỡng thờ Đất, văn hóa tín ngưỡng thờ Thần Tài ở nước ta đã và đang từng bước được định hình và độc lập, góp phần làm phong phú thêm bức tranh muôn màu, muôn vẻ về đời sống tín ngưỡng của cộng đồng, xã hội.
Trong quá trình này, tất yếu sẽ phát sinh những nút thắt, điểm nghẽn cần sớm được cơ quan, đơn vị chức năng gỡ bỏ, khơi thông. Chẳng hạn như hiện tượng tâm lý “khát vàng”, “săn vàng” bất chấp rủi ro trong ngày vía Thần Tài mong lấy phước cầu may ở một bộ phận dân chúng gần đây.